“Estou en débeda coa sociedade e co resto dos enfermos e pacientes que podían ter recibido o ril que me tocou a min”
Un home, para el anónimo, cambioulle a vida a Miguel Quintas en 2024. Un diagnóstico que lle chegara un par de anos antes abocábao a depender dunha máquina para vivir, un ritual continuado de visitas semanais ao hospital para que un aparato realizase o traballo que os seus riles xa non podían facer debido á Enfermidade Renal Crónica (ERC) que padece. Mais un día chegou un regalo inesperado —o maior que lle fixeron na vida—, dun remitente descoñecido. Un doante que, dende a xenerosidade máis xenuína, tomara a decisión de que o seu final fose un novo comezo para outras persoas. Era un ril para Miguel.
Como era a súa vida antes de que che diagnosticasen ERC?
Antes de que me diagnosticaran traballaba na empresa familiar, que era un comercio. Vendiamos roupa de cama e alfombras. Tiña unha serie de síntomas que non coñecía e pensaba que era doutras cousas. Eu xogaba cos amigos nunha cuadrilla de veteranos de fútbol, aquí en Ourense, e os sábados á noite tiña uns agarrotamentos, unhas cambras nas pernas dolorosísimas... e botáballe á culpa ao fútbol, que ía correr e que non quentaba nin estiraba, que non facía moito exercicio durante a semana... A enfermidade vaiche avisando ata que ao final non podes seguir.
E chega o diagnóstico...
Cando mo detectaron estaba xa en fallo renal grado quinto —o máis grave—, o ril dereito, porque o esquerdo xa non funcionaba. Filtraba a un 6%, ou sexa, practicamente nada. Detectáronmo en abril e a finais de agosto xa empecei coa hemodiálise. Pareceume un proceso moi longo, pero en realidade foi un tempo curto. Unha vez que entrei en diálise, a aseguradora propúxome facer unha solicitude de incapacidade e, a partir de aí, deixei de traballar, estiven un ano e medio en hemodiálise no hospital de Ourense.
En que consiste a súa enfermidade?
O ril, a depuradora do corpo, deixa de funcionar e non elimina as sustancias de refugallo, non é capaz de eliminar os minerais que lle sobran e vanse acumulando dentro. Por un exceso de potasio, por exemplo, que era o que me pasaba a min, prodúcense uns espasmos musculares moi grandes que che empezan polas pernas e se non o tratas pode ir subindo, subindo, ata chegar ao corazón, prodúceche un paro cardíaco e morres. E como iso, o sal, o sodio, o potasio, o calcio, o fósforo... vaste envelenando por dentro, sen decatarte. Niso consiste a ERC.
Como cambiou a súa vida coa diagnose da ERC?
A alimentación, tela que cambiar por completo. Hai que pensar que o traballo que fan os riles continuamente durante o día, fainos unha máquina tres días á semana durante catro horas, no meu caso, tres horas e media. Non estás ben para facer moitas actividades. O tema das comidas cohíbeche un pouquiño á hora de saír, á hora de relacionarte cos demais. Hai xente que se encerra na casa e perde relaciones sociais.
Teñen moitas limitacións á hora de comer?
De comer e de beber! Hai xente que apenas pode expulsar o liquido que inxire ao longo dos dous días que ten entre sesión e sesión de diálise, e chega con catro ou cinco quilos de máis que ten que eliminar a máquina. Aínda o falaba o outro día coa nosa nutricionista. Temos que buscar algo do que haxa no mercado, que o poidan ofrecer as cafeterías, e que unha persoa con ERC poida saír cos seus amigos e tomar iso, coa garantía de non ter dor de cabeza, nin medo a que lle faga dano. Hoxe en día non hai nada.
Hai algún outro aspecto negativo?
Claro, para o corazón facer o proceso da hemodiálise equivale a correr unha maratón. Eu saía bastante ben de diálise, non tiña practicamente problemas, excepto algún mareo ocasional, pero hai xente que sae moi cansa e o único que quere é ir para casa e tombarse. Non queda outra cosa.
Cando lle avisan para o transplante?
Ao ano e medio chamáronme, e foi case na mesma data, dous anos despois de que me diagnosticaran a enfermidade, o 24 de abril. Non pensaba que puidera ser tan rápido porque só na sala na que eu estaba había dúas quendas con 25 persoas dializándose en cada rolda. Había xente que levaba moito tempo, e eu acababa de chegar e non era dos máis maiores —cando empezou tiña 51 anos—. Pensaba que o que me quedaba era estar en diálise, e o do transplante, xa dentro duns anos, pero non foi así.
Como foi cando lle dixeron que había un órgano para vostede?
A miña nefróloga berroume cando volvín do transplante! Díxome: Miguel, chameite e non me mostraches ningún sentimento... Pilloume en fora de xogo, non sabía nin o que dicir, nin o que pensar, nin como ía ser, nin o que me esperaba. Sempre vas coa incerteza, porque hai veces que chegas alí e o órgano non é compatible, ou non está en condicións para ser transplantado... A un compañeiro chamárono catro veces para transplantar, e resulta que as dúas primeiras chegou a Coruña e dixéronlle que non. Outra vez pillárono na viaxe e dixéronlle que dise a volta, e á cuarta foi a vencida. Entón claro, sempre vas coa mosca detrás da orella.
Claro, non quería facerse ilusións.
Non, para nada. Aparte non contaba que fora tan pronto nin tan rápido, fun incrédulo, por dicilo nunha palabra.
Sabe algo do seu doante?
Pois só sei que era un home de 57 anos, e se mal non recordo, lin no informe que teño que sufriu un traumatismo craneoencefálico. Aparte dos riles, doou tamén o resto do seus órganos.
Salvou realmente varias vidas...
Se todos os órganos estaban ben, como mínimo a sete ou oito persoas. Que parece unha broma... Porque, por exemplo, no tema dos riles aínda podemos ir vivindo sen transplante, pero se tes un problema noutros órganos necesitas o transplante si ou si para vivir.
Que lle diría a alguén que está dubidando se facerse doante de órganos?
Que unha persoa soa pode axudar a moita xente, xa non só ao que recibe a doazón, senón aos familiares desas persoas, que poden seguir desfrutando delas. Unha vez que faleces non che vale de nada o que tes dentro de ti, pero para os demais vale moitísimo, é incalculable o valor que ten. En realidade nunca te das conta de como son as cousas ata que che toca a ti de cerca. Comezan a aparecer familiares que queren ser doantes, amigos... Hai unha semana morreu unha compañeira nosa que estaba en hemodiálise domiciliaria, estaba esperando o seu terceiro transplante. O primeiro transplante deullo a súa nai, e o segundo, porque empezou moi noviña coa ERC, o seu pai. Son situacións nas que ves a importancia deses actos, a esa persoa déronlle case 50 anos de vida.
Dende a Asociación Alcer tamén fan fincapé en facer testamento vital...
Claro, sen lugar a dúbida. Sempre tratamos de que a xente, aparte de facerse a tarxeta doante, que non é vinculante, faga o documento de últimas vontades ou testamento vital para que, aínda que llo digas aos familiares, ou as persoas máis achegadas, quede rexistrado no sistema. Así se faleces, na circunstancia que sexa,—anque ten que ser nun espazo hospitalario—, deixas constancia por escrito dos teus desexos. Parece unha parvada, pero pode marcar a diferencia.
E como é a súa vida agora?
A ver, pois non estás o 100% fisicamente. A xente pensa que o transplante é unha cura, pero, no noso caso é un tratamento substitutivo, o mellor tratamento, pero non nos curamos. Tampouco é de por vida, a media de duración dun ril transplantado de doante cadáver é duns 15 a 16 anos, aínda que hoxe con tódalas medicinas, e tódolos avances que hai, pois estase alargando máis dese tempo. Tamén hai persoas ás que lles falla o ril aos poucos anos e teñen que volver outra vez a diálise. E a miña vida... pois é dedicarme polas mañás ao tema das asociacións, asistir a actos e ver como se pode mellorar a vida dos enfermos renais, tratando de buscar solucións aos problemas que van xurdindo.
Cal diría que é o problema máis grave ao que están facendo fronte agora dende Alcer?
O transporte de pacientes a hemodiálise. Temos un problema grande grave a nivel Galicia, aínda que se libra un pouquiño Lugo, porque teñen outro sistema de transporte. Hai veces que as ambulancias levan catro ou cinco persoas, con diversas patoloxías e, os que saen da primeira quenda, cansados tras catro horas de diálise, teñen que esperar por outros pacientes. Entre a viaxe, o proceso e os tempos de espera, poden chegar a botar oito horas fóra da casa, iso tres veces á semana. Buscar solución non é doado.
E no ámbito dos transplantes?
Saber se estás na lista de transplantes, porque a única maneira de saber que estás nela é cando cho di o teu médico, o teu nefrólogo. Saber en que posición estás e se che falta moito... A ver, tampouco é así, porque isto é por compatibilidade, pero polo menos saber que estás, unha información que hoxe en día non temos. Despois, toda a maquinaria do transplante aquí en España funciona moi ben, somos sempre ano tras ano punteiros en doazón e en transplantes, sobre todo de ril, grazas a Deus.
Dende Alcer facedes divulgación, recadades fondos para investigación, dades apoio psicolóxico...
Si, en Alcer Galicia temos dúas psicólogas. Tentamos sempre buscar financiación para dar os servizos, e temos profesionais de distintos tipos para dar unha atención integral, sen meternos no aspecto médico, porque para iso están os médicos. Pero é importante que cando alguén se atope nunha situación destas, aínda que vexa o lobo moi lonxe, que busque ás asociacións, que se deixe asesorar. Nós chegamos onde non chegan os servicios oficiais, e podemos axudarlle moito tanto física como psicoloxicamente, en apoio, en nutrición, moitos apartados aos que a veces o Sergas non chega por falta de tempo ou porque non o ven tan necesario... podemos axudar moito. Para iso estamos.
Unha última reivindicación.
Que se recoñeza a situación da enfermidade. O problema da ERC é que é unha enfermidade silenciosa, da que non te decatas ata que chegas case ao final do funcionamento do ril. Entón é preciso traballar a prevención, que nos fagamos analíticas polo menos unha vez ao ano para ver como está funcionando o ril, e non ter que chegar a situacións como as que chegamos moitos de nós. Non todo o mundo pode optar a un transplante, hai persoas que por outro tipo de patoloxías non o poden facer.
Esperamos, pois, que ese ril lle dure moitos, moitos anos.
Ímolo a intentar coidar, porque isto é un préstamo. Podía ter sido para outra persoa que igual o merecía máis, ao final estás en débeda coa sociedade e co resto dos enfermos e pacientes que podían ter recibido o ril que me tocou a min.
Co que fai está a poñer o seu granciño de area...
Por iso, por iso o fago.
(Entrevista publicada no número 412 – setembro 2025)
Comentarios (0)